Al is het meer dan tien jaar geleden, ik zal het nooit vergeten.

Ik leidde een panelgesprek tussen een aantal bewindspersonen op het ministerie van onderwijs. Best een complex onderwerp over hervormingen in het onderwijssysteem. Een van de gasten, een intelligente en scherpe hoogleraar, gaf een politiek antwoord dat ingewikkeld was en ook enigszins afweek van de vraag. Ik reageerde met:

“Mijnheer B., Het is me niet helemaal duidelijk….”
Waarop hij zei:
“Als u het niet begrijpt mevrouw, wil ik het u best nog een keertje uitleggen.”

Ik zakte door de grond, voelde me dom, onervaren en kreeg uiteraard een rood hoofd. Vreselijk moment. Op de terugweg in de trein bedacht ik wat ik allemaal terug had kúnnen en wíllen zeggen. Uit die voorraad kan ik nu nog putten.
Dus als me nu zoiets overkomt zeg ik liefjes:
“ Heel graag meneer, want ik denk dat ik hier niet de enige ben die het niet begrepen heeft.”

7 instinkers en daarmee leerpunten op gebied van gespreksleiding

1. Misbruik je macht niet. Je hebt als gespreksleider macht en moet daar netjes mee omgaan. Niet te streng omgaan met opmerkingen die off-topic zijn, te lang duren, al eerder gezegd zijn, klagerig zijn. Gewoon lief alle opmerkingen in ontvangst nemen en rustig het onderwerp weer terug buigen naar waar het hoort.

2. Neem het niet persoonlijk. Als er geen antwoord komt, als mensen boos worden, als ze de discussie onderuit halen of kritiek op jou uiten. Het gaat niet over jou, het gaat over het onderwerp of de situatie. Dus rustig blijven, niet ontwijken en niet veroordelen.

 

3. Wachten. Soms komen reacties niet meteen, maar wel als je even wacht.  Sommige mensen willen dolgraag iets zeggen, maar willen ook anderen de ruimte geven. Als die tijd dan verstreken is, komen ze vanzelf over de brug.

 

4. Consequent zijn. Als je iemand onderbreekt omwille van de tijd, moet je een ander niet eindeloos over de tijd heen laten spreken. Dat is vooral moeilijk als het dan de CEO betreft, maar toch: doen! Iedereen vindt natuurlijk dat de grote baas zich ook aan de spelregels moet houden. En ze waarderen jou als je het lef hebt om dat te zeggen.

Ik kapte ooit een directeur af, om vervolgens nog een aantal vragen stellen aan het publiek, waarmee ik zelf de eindtijd van de bijeenkomst overschreed. De directeur in kwestie was ‘not amused’. Ik had hém afgebroken om zelf meer tijd in te kunnen nemen. Dat was een hele grote misser. Ik ben echt door het stof gegaan om het goed te maken.

 

5. Niet zelf doorvragen. Als je als gespreksleider zelf alle vervolgvragen stelt, stuur je het gesprek teveel in je eigen richting. Het is juist de bedoeling dat de deelnemers reageren en daarmee het gesprek richting geven. Beschouw jezelf als spelverdeler die de bal telkens terug in het spel brengt. Dat kun je wel doen door prikkelend samen te vatten: beetje overdrijven en dan komt er wel een reactie.

 

6. Je hoeft niet alles zelf te doen. Als iemand iets zegt waar ik geen touw aan vast kan knopen dan ga ik me niet in duizend bochten wringen om zo’n verhaal samen te vatten. Ik leg de bal terug door te vragen:
“Een stevig betoog. Kun u voor ons in éen zin samenvatten?”
Of: “ Wat is nu in de kern uw standpunt?”
Dat is effectiever, legt de verantwoordelijkheid voor die thuishoort en kost je minder energie.

 

7. Niet met de inhoud bemoeien. Het aller-moeilijkste wat mij betreft, want natuurlijk heb ik een mening of voorkeur! Afbijten die tong en tegen jezelf zeggen: de gasten zijn er voor de inhoud en jij bent spelverdeler.  That’s all.

 

Blijven leren

Ik kan deze lijst nog veel langer maken en deze punten blijven voor mij aandachtspunten. Ik ben daar nog altijd lerende in.  Wat zijn jouw instinkers en aandachtspunten? Je reacties zijn meer dan welkom!

---