CLO. Dat leek me een mooi begrip om de taak van een dagvoorzitter duidelijk te maken aan de CI-, CF-, en CEO’s die ik onlangs mocht voorbereiden op ...
Door: Judith de Bruijn
4 mei 2014
Don’t look smart, make others feel smart!
Dat je veel weet, wil nog niet zeggen dat je anderen overtuigt.
Helen, een de mensen die ik coach, is een bijzonder slimme ingenieur. Maar het lukt haar niet om haar geweldige ideeën over het voetlicht te krijgen. Dat frustreert haar mateloos.
Helen heeft een aantal effectieve oplossingen voor droogteproblematiek en wilde haar teamgenoten overtuigen om de focus van hun project te verleggen naar waterverdeling. Ze hield een gloedvol betoog met een prachtige uitleg over alle inns en outs van waterverdelingsvraagstukken.
Ondanks een energieke start, zag Helen de aandacht gaandeweg verslappen.
Gerommel met smartphones, bladeren in papieren: ze ziet en voelt gewoon daar haar collega’s er niet meer bij zijn.
Aan het einde krijgt ze een applausje dat eerder beleefd dan enthousiast klinkt.
Haar vraag aan mij is:
Hoe kan het dat ik zulke goede ideeën niet over het voetlicht krijg?
En wat kan ik doen, om toch mijn team te overtuigen?
Een herkenbaar vraagstuk en daarmee zeker een blogje waard.
Waarom haken mensen af?
Er zijn uiteraard veel aspecten die bepalen of je toehoorders overtuigt. Misschien ben je niet duidelijk over het doel van je presentatie, of komt jouw persoonlijke betrokkenheid onvoldoende tot uitdrukking. Misschien spreek je saai, door gebrek aan variatie in je lichaamstaal en stemgebruik. Misschien is het wel niet zo’n goed idee als je dacht. In dit artikel wil ik echter ingaan op manier waarop je een idee uitlegt.
De kunst van het uitleggen
Ik heb veel geleerd van het boek ‘the art of explanation’ door Lee Lefever. Zijn bedrijf, Common Craft, maakt video’s voor nieuwe producten zo nieuw zijn, dat ze uitleg behoeven. Denk aan concepten als Google Docs, Wikipedia, RSS. Ik lees het, omdat ik zelf met mijn e-learning producten voor presentatiecoaching ook heel wat uit te leggen heb. En daar worstel ik eerlijk gezegd nog mee.
Kijken met een andere bril
Laten we dus eens kijken naar het vraagstuk van Helen, vanuit dit perspectief.
Ze introduceert een nieuw concept. Ze wil het droogtevraagstuk op een economische manier benaderen, door vraag en aanbod anders te reguleren. Voor haar collega’s, die allemaal gefocust zijn op het voorkomen van waterschaarste door allerlei technische maatregelen, is dat een totaal nieuwe manier van naar het vraagstuk kijken.
Op diezelfde manier wil ik je uitnodigen om eens anders te kijken naar de lege blikken van het publiek.
We interpreteren dat snel als een teken van desinteresse. We voelen het soms als een afwijzing van onszelf. Of als bewijs dat ons idee niet goed is.
Afhaken als teken van onbegrip
Lee Lefever ziet dat anders, hij ziet het als een teken van onbegrip. De collega’s haken af, omdat ze het vertrouwen hebben verloren dat ze het kunnen begrijpen.
Natuurlijk zijn het slimme mensen, maar ze zitten niet op dezelfde manier in het onderwerp als Helen zelf. Zij heeft een informatievoorsprong en vooronderstelt kennis en interesse van haar collega’s die er niet is. Haar kennis zit haar in de weg. Als ik doorvraag, blijkt dat ze ook wil laten zien dat ze er veel vanaf weet, om daarmee geloofwaardig voor haar collega’s te zijn.
Help others feel smart
Het doel van een presentatie is niet om je expertise te etaleren.
Het doel is om anderen mee te krijgen in je idee door het zo te presenteren dat het hen raakt en dat ze het begrijpen. “Don’t try to look smart. Help others to feel smart.”
Dit is echt een ander perspectief op het geven van een presentatie.
Zeker als je veel kennis hebt waarmee je belangrijke problemen wilt oplossen en alleen verder kunt komen als je anderen er in mee krijgt. En gek genoeg moet je er dan in zekere zin vanuit gaan dat anderen niet zo ‘smart’ zijn als je misschien verwacht.
Stel je doelen bij
- Neem ‘geen voorkennis’ als uitgangspunt
- gebruik heel eenvoudige woorden
- zoom uit en behandel het onderwerp vanaf een hele grote afstand
- vergeet de details en uitzonderingen: focus op het hoofdidee
- ben bereid om nauwkeurigheid op te offeren, in ruil voor begrip
- verbind het basisidee met ideeën die bij het publiek al bekend zijn.
Het boek van Lefever levert vervolgens een bijzonder bruikbaar stappenplan. Volgens die stappen werk ik nu met Helen aan haar presentatie. Ze begrijpt wat er eerder mis ging en hoe ze haar ideeën zoveel beter kan presenteren. Het gaat haar niet alleen om deze ene presentatie. Ze is ervan overtuigd dat ze niet verder komt met haar missie, als ze anderen niet mee krijgt. Binnenkort gaan we oefenen.
Did I make you feel smart?
Speaker Notes: elke twee weken een vers artikel over presenteren
Abonneer u op Speaker Notes en ontvang de Speaker Notes Sprekerskaartjes (Microsoft Word™ sjabloon) als geschenk.
2 reacties
Very smart Jan!
Mooi hoe je deze stappen weet te verbinden met je eigen ervaring van het uitleggen van sommen.
Het begrip ‘connecties’ in het boek van LeFever, betreft uitleggen op basis van bekende analogieën.
De marketing afdeling presenteert een idee graag als nieuw en uniek. Maar om een nieuw idee geaccepteerd te krijgen, is het effectiever om te laten zien dat het niet zo heel nieuw is, maar juist erg veel lijkt op wat we al kennen, maar dan een beetje anders.
Als uitlegger heb je een helder visueel doel: keep those heads nodding!
om eerlijk te zijn, nee. Maar ik was voelde me al slim voor ik je stukje las.
Ik gaf toen ik studeerde bijles wis- en natuurkunde. Vaak aan meisjes, vraag me niet waarom. Het was, zoals je schrijft, altijd een kwestie van vertrouwen. Ze vertrouwden zich zelf niet.
“Ik begrijp de som niet”, zeiden ze dan.
“Dat is het hele idee van de som”, zei ik, “schrijf op wat je wel weet”.
Vaak kenden ze de formules wel uit hun hoofd. Die schreven ze op. Dat gaf al vertrouwen. Verbinden met wat ze al weten.
“OK. Schrijf nu de gegevens uit de som over”, ging ik verder.
Vreemd genoeg, dat geeft ook vertrouwen, gewoon overschrijven. Dit noem jij “context”.
“Vul nu de gegevens uit de som in, in de formules die je hebt”. Dat is wat jij “verhaal” noemt. (ik heb het altijd grappig gevonden, dat je een verhaal ver-telt. Wat heeft tellen met verhalen te maken. Ik zou zeggen, dat je een verhaal verwoordt, maar ja…)
Tijdens het invullen, maken ze de connecties.
In mijn boek over Faciliteren, Faciliteren als Tweede Beroep, begin ik met het begrip “begrijpen”. Begrijpen, bedoel ik te zeggen, is een lichamelijke gewaarwording. Ons hoofd denkt, dat we iets alleen mentaal moeten begrijpen. Maar, denk ik dan, zo zijn we geconditioneerd op school. Begrijpen is ten eerste fysiek en ten tweede een achteraf resultaat van een verhaal. Capice?